Meetkunde, inclusief landmeetkunde en bolmeetkunde, tot 1700.

Deze lijst is gerangschikt per auteur, en de auteurs zijn chronologisch geordend.
Vertalingen van Euclides staan op een aparte lijst.
Boeken over vestingbouwkunde zijn niet opgenomen.
Er staan een paar boeken over sterrenkunde, astrolabium, enz. op deze lijst, maar lang niet alle.
Hogere meetkunde, i.h.b.kegelsneden en meetkunde die op Descartes voortbouwt staat niet op deze lijst.

  • Die waerachtige const der Geometrien... , Amsterdam: Thomas van der Noot, 1513 [ref. Pouls, Dou, p. 13]
    Lit: P. Bockstaele. Het oudst bekende, gedrukte Nederlandse meetkundeboek: Die waerachtige const der geometrieen (1513). Tijdschrift voor de Geschiedenis der Geneeskunde, Natuurwetenschappen en Techniek 7 (1984), pp. 79-92. download.
    Herdruk (?), Antwerpen, Jan Roelands 1547, is in 2008 geveild door The Romantic Agony, Brussel. Titel: Die warachtighe const der Geometryen/ leerende hoemen alderhande breydden/ lengden/ dicten/ en(de) hoochden der velden/ beemden/ bosschen/ berghen/ metselryen/ plaueyselen/ torten/ huysen/ kercken/ en(de) alderhande dinghen meten sal. hoemen oock maken sal die wijnroede/ om te roeden alderhande tonnen/ vaten/ cuypen/ backen en(de) dier ghelijcke.

  • Manuscript over meetkunde Gent, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, No. 2141, foll 192v-260v. Traktaat over meetkunde, voor een groot deel een kopie van het werk van Van der Noot; het manuscript is een kopie van een ms. van Christiaan Varenbraken (ca. 1530). Zie W.L. Braakman, Twee nieuwe traktaten uit de vroege zestiende eeuw over de Nederlandse spelling, Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Academie van Nederlandse Taal- en Letterkunde (Gent), 1978, pp. 300-301. Zie ook de editie van Varenbraken's arithmetica-tractaat door Marjolein Kool.

  • Peter Apianus (1495-1552). Over hem en over de Cosmographie en het aanhangsel van Gemma Frisius, zie H.C. Pouls, Gemma Frisius: Een nuttig en profijtelijk boekje voor alle geografen,, Delft: Nederlandse Commissie voor Geodesie, december 1999, ISBN 90 6132 268 5. download
    Zie ook: Fernand van Ortroy, Bio-Bibliographie de Gemma Frisius, fondateur de l'école Belge de Géographie, de son fils Corneille et de ses neveux les Arsenius,, Bruxelles 1920, download (archive.org)
    Cosmographie ofte Beschrijvinge der gheheelder werelt, begrijpende de gelegentheyt ende bedeelinghe van elck lantschap ende contreye der selver, gheschreven in Latijn door Petrus Apianus. Ghecorrigeert ende vermeerdert door M. Gemma Frisius ..., met sommige andere tractaten vande selve materie, gemaect van den voorseyden Gemma, ende hier by ghevoecht, met aanhangsel van Gemma Frisius, Een boecxken seer nut ende Profitelijc allen Geographiens leerende hoemen eenighe plaetsen beschrijven ende het verschil oft distantie der selver meten sal, welck te voren noyt ghesien en is geweest Antwerpen 1537. Herdruk: Amtwerpen 1553.
    Herdruk Antwerpen 1573 digitale versie. Herdruk Antwerpen 1592 Digitale versie.
    Herdruk: Amsterdam 1598. Herdruk: Amsterdam: Cornelis Claesz, 1609, Digitale versie   nog een digitale versie

  • Adriaan Antonisz (1527-1607). Over hem zie David Bierens de Haan, Bouwstoffen voor de Geschiedenis der wis- en natuurkundige wetenschappen in de Nederlanden (1878). XII. Adriaan Antonisz. , digitale editie.
    Solutie op die een en vyftichste ende tweenvyftichste Propositie die met wille sonder Facit syn voorghestelt in eenen Boeck onlancx wtghegheuen by Meester Nicolaum Petri Dauentriensem van die inleydinghe hoemen verstaen ende ghebruycken sal die Celeste ende Terrestre Cloote, Adr. Antonij Alckmaer, 1589 [UBL 1387 B 33].
    Digitale editie (dbnl)
    Zie hierover ook pp. 208-209 in D. Bierens de Haan, Iets over de quadratuur van Simon van der Eycke en hare gevolgen, Nieuw Archief voor Wiskunde 1 (1875), download het hele artikel.

    Bouvelles, Charles de, Een sonderlingge profytelijck boeck / aenghaende de Conste ende practijcke van Geometrien onlancx in Francoys beschreuen by Meester Charles de Bouvelles / Canonick van Noyon. Antwerpen 1547
    Digitale versie (google books)
    N.B. Zie waarschijnlijk: Fernand van Ortroy: Bio-bibliographie de Gemma Frisius, de son fils Corneille et de ses neveux les Arsemius; Mémoires de l'Académie Royale de Belgique, Classe des lettres, IIe Série XI, 1920, pp. 167-189 [nog niet nagezien]

  • Adriaan Metius (1571-1635). Dit was een zoon van Adriaan Antonizs (1527-1607). Zie de speciale pagina.

  • Jan Pietersz. Dou (1573-1635) en Johan Sems (Franeker 1572 - 1635). Literatuur: H.C. Pouls, De landmeter Jan Pietersz. Dou en de Hollandse Cirkel, Delft: Nederlandse Commissie voor Geodesie, Augustus 2004, ISBN 90 6132 287 1
    • Sems, Iohan, Dou, Ian Pietersz, Van het gebruyck der Geometrische instrumenten. Leerende alle onghenakelicke lengten, breeden, wijden, hoochten ende diepten, met behulp van sommige Geometrische instrumenten af meten, soo wel sonder calculatie, als met behulp der selvighen. Desghelijcx Caerten makan, so wel van eenighe Lantschappen met hare behoorlicke Steden, Dorpen, Casteelen ende Sloten, als van eenighe particuliere Velden, ende hoemen een gantsche Provintie, midtsgaders de Middel-Linie ende ommeloop des Aertbodems sal af meeten, ende een Stadt, Stercte ofte Casteel inde gront legghen, met meer andere constighe stucken der Geometrie belanghende. Leiden, "By Jan Bouwens", 1600. [UBU P qu 756]. digitale versie
      Duitse vertaling: Von dem Gebrauch der geometrischen Instumenten, Amsterdam, n.d., Digitale versie
    • Sems, Iohan, Dou, Ian Pietersz, Practijck des lantmetens, leerende alle rechte en cromsijdige Landen, Bosschen, Boomgaerden, ende andere velden meten, soo wel met behulp des Quadrants, als sonder het selve. Midtsgaders alle Landen deelen in ghelijcke ende onghelijcke deelen op verscheijden manieren, met eenight nieuwe ghecalculeerde Tafelen daertoe dienende Leiden, "By Jan Bouwens", 1600 [UBU P qu 756]. Digitale versie   nog een digitale versie
      stuk van titelblad in kleur van het exemplaar in de Koninklijke Bibliotheek; hele titelblad in kleur
      herdruk 1612 [UBL 720 G 51(1)]
      herdruk Practijck des landmetens : leerende alle rechte ende kromzydige landen, bosschen, boomgaerden ende andere velden meten, soo wel met behulp des quadrants, als sonder het selve ... / gecomponeert door Johan Sems ende Jan Pietersz. Dou ; verm. met hondert geometrische questien met haer solutien, door Sybrant Hansz. [Cardinael] , Amsterdam Blaeu Willem Janszoon, 1620. Digitale versie (zonder datum maar met de hondert geometsiche questien van Cardinael)   nog een digitale versie (ook zonder datum)
    • Jan Pieterszoon Dou, Tractaet vant maken ende ghebruycken eens nieu gheordonneerden mathematischen instruments: in welck verscheyden constighe stucken de geometrie betreffende vervatet ende begrepen zijn, Leiden, Jan Bouwensz, versie uit 1620, digitale versie   nog een digitale versie
      N.B. er is een Duitse vertaling: Dou, Jan Pieterszoon. Tractat vom machen und Gebrauch eines Neugeordneten Mathematischen Instruments. Niderländisch beschrieben und in druck gegeben... Jetzt aber... ubergesetzt und transferiert. Durch Sebastianum Curtium. Amsterdam, Janssonius, 1616. Digitale versie
    • Dou, I.P., Tractaet van de roeden ende landtmaten door Hollandt ende West-Vrieslant, met meer andere plaetsen, Leiden 1629; digitale versie
      herdruk Dordrecht 1664, digitale versie
      herdruk Dordrecht zonder datum, digitale versie (met een tractaatje van G. Eversdijk), Dordrecht, Mattheus van Nispen, zonder datum (deze van Nispen schreef zelf ook een De Beknopte land-meet-konst, zie hieronder.)

  • J. Vredeman de Vries. Perspective dat is, de hooch-gheroemde conste eens schijnende in oft door-siende ooghen-ghesichtes punt, op effen staende muer, penneel oft doeck, eenige edifitien. Lugduni Batavorum, Henric. Hondius sculps. et excud. (Colofon: s'Graven-haghe, Beuckel Corneliszoon Nieulandt, voor Hendrick Hondius, 1604[-1605]).
    La Perspective contenant tant la théotie que la practique... Amsterdam 1629 (tekst in het Nederlands) digitale versie [alleen het eerste boeck, zonder platen]
    Perspective dat is Doorsichtige... oversien en verbetert door Samuel Marolois, Amsterdam 1638, digitale versie [platen in delen ingescand, wel bruikbaar]
    Andere versie, Amsterdam 1638, verbetert door E. de D.   digitale versie [platen in delen ingescand waarbij stukken zijn weggevallen, de kwaliteit van de delen is wel goed]   nog een digitale versie [platen volledig ingescand maar erg klein; wellicht de twee digitale versies combineren.]
    Joh. Vredeman de Vries, Tweede deel der perspective, traceerende ofte inhoudende vele treffelijcke leeringhen, enz. Van nieuws oversien door Sam. Marolois. Amsteelredam, bij Jan Janssen, 1629 [UvA Mannoury p. 219] digitale versie [platen in delen ingescand, stukken in het midden zijn daarbij weggevallen]
    Geometrie ofte Meetkonst inhoudende het noodsakelijk gebruyck dienstigh tot de Fortificatie verbetert door Alberd Girard, en E. de D., Amsterdam 1638, digitale versie [platen in delen ingescand maar de meeste figuren wel goed bruikbaar]
    Architectura, dat is bouwkunst, inhoudende vijf deelen, Amsterdam 1630, digitale versie [platen in delen ingescand maar de meeste figuren zo te zien wel bruikbaar].
    Opera Mathematica, of Wis-konstige Wercken, inhoudende vande Geometrie, Perspective, Architecture en Fortificatie, verbetert door Albert Girard, Amsterdam 1628, digitale versie [platen in delen ingescand maar de meeste figuren zo te zien wel bruikbaar]. Absurde digitale versie zonder tekst met alleen platen die niet zijn uitgevouwen voor het inscannen en daardoor totaal onbruikbaar [amusant voorbeeld hoe het niet moet, exemplaar Universiteit Groningen]
    Er zijn veel vertalingen van de werken van Vredeman de Vries in andere talen.

  • Samuel Marolois, Opera Mathematica of Wiskonstige Wercken, handelende van de Geometrie, Perspective, Architecture en Fortificatie,.. van nieuws oversien en verbetert door Albert Girard Amsterdam 1628, digitale versie [figuren in gedeelten ingescand maar wel begrijpelijk]
    La perspective contenant tant la théorie que la practique et Instruction fondamentale d'elle. Amsterdam, chez Jan Jansson, 1661 (tekst in het Nederlands) digitale versie [figuren niet goed ingescand]

  • Pibo Gualtheri [= Pibe Wouters], zie de speciale pagina.

  • Sybrandt Hansz Cardinael, Hondert geometrische questien met hare solutien, Amsterdam: Jan Jansz., 1616 [UBL 2361 F 13; 720 G 51 (2), UBU P Oct 1097(3); UvA Mannoury p. 208, twee verschillende drukken], digitale versie   nog een digitale versie (ex. in München)   nog een digitale versie
    Herdruk 1620, zie Jan Pieterszoon Dou.
    Zie ook de pagina over rekenboeken.
    N.B. voor de aardigheid ook deze: Mathematische ofte Wiskonstighe Bewijs-redenen, waer mede bewesen wordt dat de Aerdcloot stil staet... tegens .. N. Copernicus, Haerlem 1635, digitale versie   nog een digitale versie
    Over Cardinael en zijn werken zie Matthijs H. Sitters: Sybrandt Hansz Cardinael (1578-1674) in Nieuw Archief voor Wiskunde vijfde serie, deel 4, nummer 4 (december 2003), pp. 309-316, download; M. H. Sitters, Sybrandt Hansz. Cardinael (1578-1647), een eigenzinnig meetkundige tussen Stevin en Huygens, Tijdschrift voor de Geschiedenis der Geneeskunde, Wiskunde, Natuurwetenschappen en Techniek 27 (2004), 14-32; download of download de hele aflevering; en het proefschrift Matthijs H. Sitters, Sybrandt Hansz. Cardinael, 1578-1647: rekenmeester en wiskundige, zijn leven en zijn werk, Groningen 2007, download.

  • Frans van Schooten senior. Tabulae sinuum tangentium secantium ad radium 10000000 met 't gebruyck derselve in rechlinische triangulen. Amsterdam, Blaeu, 1627. digitale versie
    Herdruk Amsterdam 1639 digitale versie
    Herdruk Brussel 1687 digitale versie
    Nieuwe editie Dordrecht 1664: De tafelen van sinus, tangens ende secans... digitale versie
    Zie website www.fransvanschooten.nl van Henk Hietbrink voor verdere informatie.
    Over Frans van Schooten zie ook David Bierens de Haan, Bouwstoffen voor de Geschiedenis der wis- en natuurkundige wetenschappen in de Nederlanden (1878). XIII. Handschrift van Franciscus van Schooten. digitale editie (dbnl)

  • Manuscript: Frans van Schooten senior, Uitgewerkte voorstellen van theoretische en toegepaste meetkunde, opgehelderd door net geconstrueerde tekeningen, Universiteitsbibliotheek Leiden, BPL 1013, digitale versie

  • Cornelis van Nienrode: Volkomen Proportie des cirkels diameter teghen sijnen ronden om-loop ..., Utrecht: H. van Borculo, 1628 [UBL, UvA zie Mannoury p. 197]. Digitale versie   nog een digitale versie
    Zie hierover p. 86 uit D. Bierens de Haan, Iets over de quadratuur van Simon van der Eycke en hare gevolgen, Nieuw Archief voor Wiskunde 1 (1875), download het hele artikel.
    NB Zie ook de paginas over rekenboeken en Euclides.
    Zie David Bierens de Haan, Bouwstoffen voor de Geschiedenis der wis- en natuurkundige wetenschappen in de Nederlanden (1878). X. Cornelis van Nienrode. , digitale editie.

  • Den Italiaenschen Waerseggher. Dat is een wonderlijcke Prognosticatie Op het Jaer onses Heeren 1624. Gepracktiseert door Antonio Magino (boek gaat zelf over astrologie maar heeft gecompliceerde meetkunde figuur met wortels à la Ludolf van Ceulen op de voorplaat) digitale versie (archive.org). Zie over dit boek een artikel E.K. Grootes, Een wonderlijk avontuur uit de zeventiende eeuw, Literatuur no.1 (1984), p. 182 en verder, toegankelijk hier (dnbl)

  • Des evenrednigen lineaals tel-en-meetkunstig gebruyk inde Fransche tale beschreven. Door Edmons Wingate Engels Edelman. Ende in het Nederduyts vertaalt door Wilhelmum Leemkulium van Haerlem, lief-hebber der vrye Kunsten. Leyden: I.A. vander Marse, 1628. Digitale versie

  • René Descartes.
    • Zijn Géométrie verscheen in 1637 in Leiden in het Frans, als deel 3 in een appendix op zijn Discours de la Méthode. Nederlandse vertaling van de Discours inclusief de hele appendix in: Renatus Descartes, Proeven der wysbegeerte of redenering van de middel om de reden wel te beleiden, en de waarheit in de wetenschappen te zoeken: de verregezichtkunde, verhevelingen en meetkunst ("... door J.H. Glazemaker vertaalt"), Amsterdam, Ter drukkerye van Tymon Houthaak op de Nieuwe-Zijds Kolk, 1659. Digitale versie van de vertaling inclusief appendices in (Universiteitsbibliotheek Utrecht). In deze digitale versie begint de Meetkunst
    hier (p. 315).
    Over Descartes een oud boekje: K.D. Schönfeld, Cartesius als wiskundige, Groningen 1869, digitale versie

  • Matteus van Nispen,
    Philippi Lansbergii astronomisch en geometrisch quadrant ...nevens het maken des selven quadrants van Matteus van Nispen, Dordrecht 1659, digitale versie   nog een digitale versie
    De beknopte land-meet-konst: leerende in 't korte alles wat in 't gemeen in de practijcke des landt-metens voor-komen kan ... / in goede ordre gestelt en met noodige figuyren en demonstratien verklaert, met als aanhangsel J.P. Dou, Tractaet van de roeden en landtmaten door Hollandt, Zeelandt ende andere daer ontrent leggende plaetsen gebruycklick ... ; midtsgaders het Tractaetje van de landtmaten, gemaeckt door C. Fr. Eversdyk , Dordrecht 1662. [UBU FYSST 4C00 A028; ODA 729 dl 1-2] Digitale versie   nog een digitale versie   nog een digitale versie
    tweede druk: Dordrecht 1699 (?) [UBU Rariora DUOD 618 dl 1-2]
    Derde druk: Dordrecht 1689 [UBU P OCT 879] *
    Herdruk Dordrecht: Math. de Vries, 1708 digitale versie
    Herdruk Dordrecht 1744 digitale versie

  • Ramus, Petrus, Petri Rami Meetkonst in XXVII boeken vervat, Amsterdam, 1620. [UBU 210 E 28; UBL 2313 B 9].
    Petrus Ramus, Meetkonst in 27 boeken vervat. Uit het Latijn in het Neerduyts overgheset by Dirck Hendricxz. Houtman. Oversien, verryckt enz. door Willebr. Snellium. Amsterdam: W. J. Blaeuw, 1622 [UvA Mannoury p. 185] digitale versie   nog een digitale versie

  • Willebrord Snel van Royen schreef in het Latijn, zie over hem een artikel van N.D. Haasbroek over de triangulaties van Snellius, Brahe en Gemma Frisius. Voor Snellius zie het proefschrift van Liesbeth de Wreede, Willibrord Snellius (1580-1626): a humanist reshaping the mathematical sciences, Utrecht 2007, toegangelijk via https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/22992

  • Dirk Rembrandtz van Nierop (1610-1682)
    Literatuur: Smit, J., Dirck Rembrandtsz van Nierop 1610: het leven en werk van een beroemd sterrenkundige, meester in de wiskonst en een uitmuntend onderwijzer voor schippers en stuurlieden. Winkel, 1992. 2 dln., ill.
    Ed Dekker, 'Dirck Rembrantsz van Nierop (1610-1682), Een schrander hooft', in: Ach Lieve Tijd West-Friesland en de Westfriezen 19. Kleurrijke Westfriezen (2000).
    Brieven: handschriften in UVA (ook brieven van Franciscus van Schooten aan hem)
    Begraven bij de Scheve Toren in Nieuwe Niedorp. Zijn grafzerk vermeldt "Dirck Rembrantsz van Nierop out omtrent 72 jaren m(eeste)r in de wiskonst".
    Mathematische calculatie, dat is wiskonstige rekening : leerende het vinden van verscheyden hemelloopsche voorstellen, ... : als mede 't beschr?ven en uytrekenen der Zonweysers : noch de wis-konstige Musyka ... Amsterdam, G. van Goedesbergen, 1659, locaties: UBL [480 G 30; 1112 G 13], Leiden Museum Boerhaave [f 12729 (II D 5); 8843]. digiale versie UvA zie Mannoury p. 13].
    Ook interessant: Nederduytsche Astronomie, Amsterdam 1659, digitale versie   nog een digitale versie (archive.org) met fraaie titelplaat
    Er zijn allerlei drukken en versies van een Nierper Graad-boeck met allerlei berekeningen, o.a. declinatie van de zon. Voorbeeld: Dubbelt Nierper Graedt-Boeck, Amsterdam 1668, digitale versie, Nieuwt Dubbelt Nierper Graedt-Boeck, Amsterdam: 1672?.digitale versie.

  • Gerard Kinckhuysen, zie de speciale pagina.

  • Pieter Wils, Wis-konstighe wercken: bestaende in eenighe meet-konstighe ende hemel-klootsche aan-teykeninghen, elck met hare verklaringhen ende bewijsen / Pieter Wils; uitg. door Gerard Kinckhuysen, uitgegeven door Gerard Kinckhuysen, Amsterdam 1648, voor de weduwe van de Autheur. Digitale editie
    Wis-konstige wercken: bestaende in eenighe meet-konstighe ende hemel-klootsche aanteykeningen, elck met hare verklaringhen ende bewysen / Pieter Wils; uitg. door Gerard Kinckhuysen, Amsterdam 1654 digitale versie [Leiden Museum Boerhaave f 13015 XIV C 9; UvA UBM 722 G 7, 1081 F 1 (2); TUD TR 511111]

  • Joh. Phocylides Holwerda, Friesche Sterre-konst, (met veel wiskunde) Harlingen 1650, digitale versie; Harlingen 1652, digitale versie (archive.org); Harlingen 1652, digitale versie

  • Manuscript: S.C. Kechelius van Hollensteyn, Beginsel der Geometrie 458 pp. Manu Joos Crommeling Universiteitsbibliotheek Leiden, BPL 1351, digitale versie

  • Joannis Olpheris Schooten, Onderwijs om de tafelen der hoeckmaeten, raecklijnen ende snijlijnen te konnen vinden. Amsterdam: P.la Burgh, 1653 {UvA Mannoury p. 210] digitale versie
    Herdruk Amsterdam: H. Doncker, 1658 [UvA Mannoury p. 210] digitale versie

  • Frans van Schooten junior (1615-1660). Over hem zie het proefschrift van Jantien Dopper: A life of learning in Leiden: the mathematician Frans van Schooten (1615-1660). Utrecht 2014, toegankelijk via https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/288935. Van Schooten schreef meestal in het Latijn maar publiceerde twee boeken in het Nederlands die vaak samen in één band gebonden zijn
    1. Mathematische Oeffeningen in vijf Boecken. I Verhandeling vande vijftig Arithmetische en vijftig Geometrische Voorstellen. II Ontbinding der Simpele Meet-Konstige Werck-stucken. III Apollonii Pergaei herstelde Vlacke Plaetsen. IV Tuych-werckelyke beschryving der Kegel-sneden op een vlak. V Dertich Af-deelingen van gemengde stoffe. Amsterdam 1660.
    2. Tractaet der perspective ofte schynbare teyckenkonst waar in de fondamenten dervelve konst op het kortste verhandelt en betoont worden. Amsterdam 1660.
    Beide boeken in een band met daar tussen in Christiaan Huygens, Van Rekeningh in Spelen van Geluck:   digitale versie [compleet]   nog een digitale versie   nog een digitale versie   nog een digitale versie [de boeken I tot IV van de Mathematische Oeffeningen ontbreken, deze digitale versie begint bij Boek V]
    Website www.fransvanschooten.nl van Henk Hietbrink met werk van en voor leerlingen van middelbare scholen en verdere bibliografie.

  • Cornelis van Leeuwen,
    School-Boeck der Wynroeyeryen, Amsterdam 1663, digitale versie,   nog een digitale versie (beide google books) met een aanhangsel
    Aenhang, genaempt den Bril voor de Amsterdamse Belachelijke Geometristen, Amsterdam 1663, digitale versie   nog een digitale versie.
    Zie over de (vermakelijke) wiskunde hierin: F. van der Blij, Uit "Een school-bloeck der wynroeyeryen met aenhangh genaemt den bril, voor de Amsterdamsche belachelijke geometristen", Euclides 24 (1948) 6578, download hier   of hier (de hele afleveringen 1 en 2)
    Voor een historische analyse van de beledigingen tussen de wiskundigen zie Tim Nicolaije, Dwaasheid of retoriek? Cornelis van Leeuwen en de Belachelijke Geometristen, Studium 5 (2012), pp. 1-14. Download hier of hier
    Verdere bronnen in deze collectieve scheldpartij (N.B. die gingen ook over praktische wiskunde in geschriften over zeevaartkunde:)
    Christiaen Martini Anhaltin, Oprecht, Grondich en Rechtsinnigh School-Boeck van de Wynroyeryen... tegen dat verbrodde, valsch en niets doogende, .. Schoolboeck van Wijnroeyeryen, onlanghs uytgegeven door Cornelis van Leeuwen Met een antwoordt op zijnen BRIL voor de Amsterdamsche belachelijcke Geometristen, Amsterdam 1663, digitale versie (nog diverse andere te vinden).
    Abraham de Graaf, Ontleding van de Bril van de Amsterdamse belachelijke geometristen, Amsterdam 1663, digitale versie
    Cornelis van Leeuwen, Antwoordt tegen het lasterboeckje van den Amsterdamschen belachelijke Geometrist en bril-sifter Klaas Hendricksz. Gietermaker, Amsterdam 1664, digitale versie
    Klaas Hendricksz. Gietermaker, Wederlegginghe over 't geen Pieter Karsseboom aenwyst aengaende van eenige op-geraepte Mis-stellingen in mijn vier boecken genaemt 't vergulde licht der Zee-vaert of konst der Stuer-lieden, Amsterdam 1661, digitale versie
    Claes Hendricksz. Gietermaker, Den Amsterdamsen belachelijken geometrischen Bril-Maker Cornelis van Leeuwen voorgestelt, in een Vertooningh der opgeraepte vuyle Leugenen... Amsterdam 1663, digitale versie

  • A. Bosse, Algemeen middel tot de practijck der doorzight-kunde op tafereelen, of regelloze buytengedaenten. Mitsgaders eenige bezonderheden, nopens dees kunst, en die der plaet-snijdingh. Amsterdam, by Dancker Danckertz, 1664. [UvA Mannoury p. 220] digitale versie   nog een digitale versie
    Herdruk, Amsterdam, by Just. Dankerts 1686 [UvA Mannoury p. 220] digitale versie

  • G. Desargues, Algemeene manier tot de practijk der Perspectiven, gelijk tot die der Meetkunde, met de kleine Voet-maat, mitsgaders der plaatsen, en proportien van de sterke en flaauwe Rakingen, of Kleuren. Bij-een-gevoegt door Abraham Bosse, en uit het Frans vertaald van J. Bara . Twee delen (het tweede deel heeft titel Desargues Algemeene Regels der Perspective en der Meetkunde door A. Bosse, en is afzonderlijk gepagineerd) Amsterdam 1664 [UvA Mannoury p. 220] digitale versie   nog een digitale versie
    Herdruk, Amsterdam 1686 [UvA Mannoury p. 220] digitale versie

  • Klaas Hendricksz Gietermaker, Driehoex-rekening, Amsterdam 1665, digitale versie

  • Jacob Mogge. Inleydinge der Sonne-Wysers, 1666. digitale versie
    Algemeene Manier Tot de Practijck-Oeffeningh der Sonne-Wysers..., en Philippus Lansbergius, Beschrijvingh der Vlacke Sonne-Wysers: ... Nieuwelijx oversien ende met noodige byvoeging verrijkckt, Door Jacob Mogge ... Amsterdam 1675. digitale versie
    Middelburg 1675 digitale versie

  • Bartholomaeus Scultetus. Winckelige-Wyzer, Van de Sonnevolgen, of leeringe van de uytwerckinge des derden Deels der Sterrekunst van alderley Sonnevolgen. Dat is, Hemelsche Circulen En Uuren-Linien, Hoe men de selve aen de opgerechte Plattingen of Muren .... afteyckenen en vertoonen zal. Amsterdam, J. v. Ravesteyn, 1670. digitale versie   nog een digitale versie

  • Hippolytus Beyem van Aerssen, Eygenschappen der driehoecken met een half en anderhalf Rechtenhoeck, Waer onder verscheydene voorstellen sijn, die de rechthoeckige ende andere driehoecken betreffen. Met nog Een tractaet handelende van vierkantinghe en deelinghe van verscheydene Figuyren door circkelboghen besloten. Leeuwarden: E. T. Wielsma, 1671 [UvA Mannoury p. 193] digitale versie   nog een digitale versie

  • [A. Arnauld] Nieuwe beghinselen der Meetkunst in de welken niet alleenlijk de gemeenste Voorstellingen met een nieuwe ordening, en met nieuwe bewijzen, geheel anders dan die van Euklides in zijn boeken vertoont, maar ook nieuwe middelen om aan te wijzen welke lijnen onmeetbaar zijn, nieuwe Maten der Hoeken, die men noch niet gebruikt heeft, en nieuwe wijzen om d'evenredigheit der lijnen te vinden, en te tonen, aangewezen worden. Nieuwelijks uit de Fransche taal vertaalt [door J. van Peterson] Amsterdam 1677 [UvA Mannoury p. 189]
    Herdruk Amsterdam 1723 [UvA Mannoury p. 189] digitale versie   nog een digitale versie

  • Georg Mohr (1640-1697). Deense wiskundige, van wie een of twee Nederlandstalige boeken bewaard zijn.
    1. Euclides danicus, bestaende in twee deelen: Het eerste Deel: Handeldt van de meetkonstige werckstucken, begrepen in de ses eerste Boecken Euclidis; Het tweede Deel: Geeft aenleyding om verscheyde werckstucken te maecken, als van Snijding, Raecking, Deeling, Perspective en Sonnewijsers: Alleenig met een Passer te wercken (sonder Rye ofte Liniael te gebruycken) door Snijding van Ronden. Voorgestelt Door Georg Mohr. t'Amsterdam : gedr. by Jac. van Velsen, 1672 [UvA Mannoury p. 182; UBL 2314 D 23:1]. digitale versie [figuren compleet ingescand maar klein]   nog een digitale versie [figuren incompleet ingescand]
      Figuren: scans in het artikel Georg Mohr's "Euclides Danicus," preliminary version (2020), arXiv:2003.11992 download (arxiv.org)
      Dit werk verscheen tegelijkertijd in een Deense versie: Euclides Danicus, Bestaande udi Too Dele..., Amsterdam: Jacob van Velsen, 1672.
      Facsimile van de Deense versie met Duitse vertaling en inleiding in Euclides Danicus, mit einem Vorwort von Johannes Hjelmslev und einer deutschen Übersetzung von Julius Pàl, Copenhagen: det Kgl. Danske Videnskabernes Selskab 1928.
    2. Compendium Euclidis curiosi: dat is, Meetkonstigh passer-werck, hoe men met een gegeven opening van een passer en een liniael, de werck-stucken van Euclides, ontbinden kan / te samen gestelt door een Liefhebber der selver konst, Amsterdam: J. Janssonius van Waesberge, 1673. [UvA zie Mannoury p. 200; UBL 2314 D 23:2]. digitale versie (archive.org, figuren goed ingescand); Digitale versie (figuren niet goed ingescand). Nog een digitale versie (figuren ook niet goed ingescand), nog een digitale versie (figuren wel goed gescand)
      Dit boekje is anoniem. Dn het voorwoord wordt naar Mohr verwezen; de auteur wordt desondanks geïdentificeerd als Georg Mohr (door Henrik Meyer) in de facsimile-publicatie die hieronder staat vermeld. Het boekje verscheen in een Engelse vertaling in 1677 in London.
      Facsimile van de Nederlandse tekst en de Engelse vertaling in Georg Mohr: Compendium Euclidis Curiosi..., with introduction by Henrik Meyer, Copenhagen: C.A. Reitzel Booksellers, 1982, Acta Historica Scientiarum Naturalium et Medicinalium vol. 34.

  • C.J. Vooght, Quadrans astronomicus et geometricus, Amsterdam 1681, digitale versie (Firenze)

  • H.J. Nuis, 't Gebruyk van 't rectangulum catholicum, geometrico-astronomicum, ofte regthoekig algemein meet- en sterkundig plat. Zwolle: Gl. Tydeman, 1686 [UvA Mannoury p. 200] digitale versie

  • Jacob Marcelis, De Quadrature van de Circkel, door hem uytgevonden, Amsterdam 1698 [UvA Mannoury p. 197] digitale versie   nog een digitale versie
  • Jacob Marcelis, Ampliatie en demonstratie wegens de Quadrature van de Cirkel, Amsterdam 1699 [UvA Mannoury p. 197] digitale versie [figuren goed ingescand, aan het eind]. Zie David Bierens de Haan, Bouwstoffen voor de Geschiedenis der wis- en natuurkundige wetenschappen in de Nederlanden (1878). XVI. Jacob MArcelis, Daniel Waeywel en Gillis Bovy. digitale editie (dbnl)
  • K. Najer, Eenvoudig Vertoog briev-wijs geschreven aan Jakob Marcelis over syn gemeende uytvinding van de Quadratura circuli, Amsterdam 1702 [UvA Mannoury p. 197] digitale versie

  • Nicolaas Hartsoeker, Proeve der deurzicht-kunde, in het Fransch beschreven en vertaald door A. Block, Amsterdam, by Jan ten Hoorn, 1669 [UvA Mannoury p. 220] digitale versie
  • Nik. Hartzoeker, Beginselen der natuurkunde. In het Fransch beschreven en vertaald door A. Block Amsteldam 1700, gevolgd door Proeve der deurzicht-kunde. [UvA Mannoury p. 304] digitale versie   nog een digitale versie

Jan Hogendijk <J.P.Hogendijk_at_uu.nl>
2022